Eeuwenlang bekend als apotheek

Het pand Markt 35 is gelegen binnen de oudste stadsommuring en staat al sinds 1672 bekend als apotheek. In 1750 is het enige tijd in gebruik geweest als loodgieterswinkel. De oorsprong van het huis gaat echter terug tot de 15e eeuw, toen het is herbouwd na de grote stadsbrand van 1419. In de eeuwen daarna is het meermalen herbouwd. Sinds april 1990 staat het geregistreerd als rijksmonument. Sinds 1672 staat het pand Markt 35 bekend als apotheek. Foto: Josephine Peren. De bepleisterde lijstgevel dateert uit de tweede helft van de 19e eeuw. De winkelpui met een eenhoorn in het bovenlicht is een opvallend element. Ook het bijzonder fraaie winkelinterieur, behorend bij de functie als apotheek, dateert uit deze periode. Het pand bestaat uit een begane grond, eerste, tweede en zolderverdieping en een kelder (zowel onder voor- als achterhuis). Het heeft de voor Den Bosch kenmerkende voor- en achterhuisindeling, gescheiden door een brandmuur, met houten binnenpui in het voorhuis. Van een oudere voorganger zijn fragmentarische restanten aangetroffen in de rechter zijmuur; daar is muurwerk waargenomen uit de late 13e of vroege 14e eeuw. Vermoedelijk is dit een restant van een stookplaats. De grootte en plaats van de stookplaats maakt het volgens bouwhistoricus Ad van Drunen aannemelijk dat die onderdeel heeft uitgemaakt van een stenen zaalhuis dat bij de grote stadsbrand van 1419 is verwoest. Van het huis uit de 15e eeuw zijn beide zijmuren bewaard gebleven. In de linker zijmuur zijn op de verdieping restanten aangetroffen van spaarbogen. Deze bogen zijn in het muurwerk aangebracht om bakstenen uit te sparen. Later zijn de bogen opgevuld met metselwerk, waardoor een vlakke muur is ontstaan. Op de verdieping zijn in de linker zijmuur bouwsporen aangetroffen van de positie van een oudere achtergevel. Het blijkt dat het huis naar achter toe uitgebreid is. Op de tweede verdieping is in de linker zijmuur een overkraging aangetroffen, die bij het linker buurpand heeft behoord. Als gevolg hiervan zijn de moerbalken voorzien van muurstijlen, die aan de bovenzijde deels in de overkraging zijn gehakt. De balklagen bestaan uit moerbalken en kinderbinten, waarvan er enkele op de eerste verdieping nog voorzien zijn van fraai gesneden, gotische peerkraalsleutelstukken. Er zijn enkele muurschilderingen aangetroffen, waaronder een schildering met draperieën uit het eind van de 18e eeuw. Op beide zijmuren zijn restanten van diamantkoppen boven een lambrisering aangetroffen, die teruggaan tot de eerste helft van de 16e eeuw.

8

Stadsblad 14 november 2018 | 8

'Smael Gans' (1573)

Markt 35

A. van Drunen, 's-Hertogenbosch van straet tot stroom (Zwolle - Zeist 2006) 202

Markt 35

Het pand Markt 35 is gelegen aan de noordzijde van de Markt, binnen de oudste stadsommuring op een perceel dat loopt vanaf de markt tot de, nu gedempte, Marktstroom. Tijdens een verbouwing op de verdiepingen was er gelegenheid tot het uitvoeren van een bouwhistorisch onderzoek. Het huis gaat schuil achter een bepleisterde lijstgevel uit de tweede helft van de 19de eeuw. Het pand bestaat uit een kelder (zowel onder voor- als achterhuis), begane grond, eerste, tweede en zolderverdieping, en is verdeeld in een voor- en vast achterhuis, gescheiden door een brandmuur. Al vanaf het begin van de 19de eeuw is het pand in gebruik als apotheek. Op de grond is een bijzonder fraai interieur bewaard gebleven behorend bij de functie als apotheek. Het pand is vermoedelijk na de stadsbrand van 1419 herbouwd en de eeuwen daarna weer meerdere malen verbouwd. Van een oudere voorganger zijn fragmentarische restanten aangetroffen in de rechter zijmuur waar muurwerk is waargenomen uit de late 13de of vroege 14de eeuw. Vermoedelijk is dit een restant van een stookplaats. De grootte en plaats van de stookplaats maakt het aannemelijk dat die onderdeel uitmaakte van een stenen (zaal)huis dat mogelijk bij de grote stadsbrand van 1419 is verwoest. Van het huis uit de 15de eeuw zijn beide zijmuren bewaard gebleven. In de linker zijmuur zijn op de verdieping restanten aangetroffen van spaarbogen. De bogen werden in het muurwerk aangebracht om bakstenen uit te sparen. Later zijn de bogen opgevuld met metselwerk waardoor een vlakke muur is ontstaan. Het muurwerk van de linker zijmuur van het voor- en achterhuis lijken uit ongeveer dezelfde periode te stammen, maar zijn vermoedelijk niet gelijktijdig gebouwd. De brandmuur in het pand is later tussen beide oudere zijmuren geplaatst. Op de verdieping werden in de linker zijmuur bouwsporen aangetroffen van de positie van een oudere achtergevel. Het bleek dat het huis later naar achter toe uitgebreid is. Op de tweede verdieping is in de linker zijmuur een overkraging aangetroffen die behoorde bij het linker buurpand. Als gevolg hiervan zijn de moerbalken voorzien van muurstijlen, die aan de bovenzijde deels in de overkraging zijn gehakt. De balklagen in het pand bestaan uit moerbalken en kinderbinten waarvan er enkele op de eerste verdieping nog voorzien zijn van fraai gesneden gotische peerkraalsleutelstukken. Op de tweede verdieping zijn de moerbalken voorzien van eenvoudig geprofileerde sleutelstukken. De kapconstructie bestaat uit eiken dekbalkjukken waarop A-spanten staan. In het pand zijn tevens enkele muurschilderingen aangetroffen waaronder een schildering met draperieën uit het eind van de 18de of begin van de 19de eeuw. Bijzonder zijn de muurschilderingen op de eerste verdieping waar op beide zijmuren restanten van diamantkoppen boven een lambrisering zijn aangetroffen die teruggaan tot de eerste helft van de 16de eeuw. In de tweede helft van de 19de eeuw is het interieur van het pand aangepast, waarbij de bepleisterde voorgevel werd vernieuwd. De indeling stamt voor een groot deel uit deze tijd en is in de loop van de 20ste eeuw verder aangepast. afb. 1 afb. 2

Gemeente 's-Hertogenbosch

Markt

Jan Mosmans, Alph.G.J. Mosmans, Oude namen van huizen en straten te 's-Hertogenbosch ('s-Hertogenbosch 1907) 30

Markt 35

Rijksdienst voor de Monumentenzorg 2004

Apotheek aan de Markt 35: 'De Oranjeboom'

Een Bosch' monument in miniatuur

• 

  1939